سریال های دهه ی شصت
گویدا : با به روی آنتن رفتن شبکه های دیجیتال ، به ویژه شبکه های iFILM و نمایش و پویا بسیاری از سریال ها و برنامه کودک های دهه ی شصت پس از سال ها به تلویزیون برگشت تا خاطرات شیرینی آن دهه ی به یاد ماندنی بار دیگر تکرار شود. خاطراتی که بسیاری از آنها با سریال های آن زمان عجین شده است. سریال هایی که هرچند تکنیک و فن کنونی را ندارند اما صداقت و دلنشینی خاصی همراه خود دارند که شاید بتوان گفت در هفده – هژده سال گذشته هیچ سریالی نتوانسته یک پنجم آنها را تکرار کند.
سریال هایی که زندگی ایرانی – اسلامی در آن جریان داشت و دیدن آنها همراه خانواده و کودکان نه تنها خطر نداشت بلکه تاثیرات مثبت هم برجای می گذاشت.
سریال هایی که در آنها مخاطب اسیر تصاویر بسته ی آپارتمانی و دعواهای اعصاب خرد کن زن و شوهرها نبود و طلاق و خروج از کشور و روابط نامشروع و زندگی های تشریفاتی و گفتگوهای تلفنی وقت برنامه ها را آب نمی بست و احیانا مخاطب را به پوچی نمی رساند.
سریال هایی که زندگی ساده ای را که با واقعیات زندگی مردم شباهت داشت نمایش می داد و تاریخ پرافتخار این مملکت را به زیبایی با زبان هنر روایت می کرد.
در مطلب زیر به بسیاری از به یادماندنی ترین برنامه ها و سریال های آن زمان های خوب اشاره می شود.
«جنگ هفته» برنامه ای ترکیبی با محوریت نقد اجتماعی بود که عصر جمعه پخش می شد و آیتم هایی نظیر هشدارهای پلیس، آقای شهروندی و آقای گرفتار را در بین مردم جا انداخت. «جنگ هنر هفته» نیز جمعه شب ها از شبکه ی دو پخش می شد و از معدود برنامه های هنری آن دوره به حساب می آمد که رخدادهای سینما و تئاتر را بازتاب می داد. «دیدنی ها» از جمله محبوب ترین برنامه های آن روزها بود که با اجرای جلال مقامی و صدای جادویی اش میان عامه مردم جا باز کرده بود و با جمع آوری صحنه های دیدنی ماهواره ای از سراسر جهان و همچنین تولید آیتم های جذاب وطنی، یک برنامه مفرح تدارک دیده بود. دیدنی ها تا مدت ها هر یکشنبه شب میهمان خانه ها بود. «گزارش هفته» علاقه مندان حوزه سیاست را نشانه رفته بود و این برنامه هفتگی تلاش می کرد تا گزیده گزارش های سیاسی هفته را جمع بندی کند. «گزارش ورزشی» عصر روزهای پنج شنبه پخش می شد و علاقه مندان ورزش را پوشش می داد. برنامه "ورزش و مردم" که هنوز هم پخش می شود ابتدا با اجرای مجید وارث و پس از مدت کوتاهی با اجرای بهرام شفیع، یکشنبه شب های هرهفته روی آنتن می رود. بعدها برنامه "ورزش از شبکه 2" نیز به کنداکتور پخش اضافه شد. این حجم برنامه را با یک بخش خبری کوتاه هرروزه جمع کنید تا ببینید مقایسه مجموع برنامه های ورزشی آن روزها با حجم سرسام آور ورزش در سیمای این روزها چه قیاس خنده داری است. "سیمای هفته" به معرفی برنامه های تلویزیون در هفته آینده اختصاص داشت؛ برنامه ای که بعدها "شما و سیما" جایگزین آن شد و تا به حال هم ادامه دارد. آن روزها تلویزیون در حوزه مسابقات و سرگرمی، فعال و موثر عمل می کرد. مسابقه های جذابی مثل «نام ها و نشانه ها» با اجرای رضا معینی، «یک مسابقه، سی سوال» و «مسابقه و جدول» با اجرای حسین باغی و «مسابقه علمی» که از شبکه 2 پخش می شد و بار علمی قابل توجهی داشت از جمله مسابقات موفق آن دوره بودند. بعدها «مسابقه هفته» با اجرای مرحوم منوچهر نوذری هم سال ها روی آنتن رفت.
آن روزها ارتش، سپاه پاسداران و نیروی دریایی نیز برنامه های جداگانه ای داشتند که به بیان دلاوری ها و حماسه ها می پرداخت و توانمندی ها و تجهیزات را به رخ می کشند. وجود این برنامه ها با توجه به فضای جنگی دهه 60 طبیعی بود. «روایت فتح» از جمله مشهورترین برنامه های مستند تلویزیون در دهه 60 و حتی دهه 70 بود که با محوریت شهید مرتضی آوینی و با صدای خود او پخش می شد. نمایش بی واسطه خطوط مقدم جبهه و بعدها تبعات جنگ و بازماندگان آن محور اصلی مجموعه مستندهای آوینی بود. آوینی در ثبت واقعیت های جنگ، که ویژگی اصلی روایت فتح است بسیار موفق و تاثیرگذار عمل کرد. «درس هایی از قرآن» به همراه «ورزش و مردم» جزو قدیمی ترین و پایدارترین برنامه های تلویزیون به شمار می آید. درس هایی از قرآن که از ابتدا تا کنون با اجرای حجت الاسلام والمسلمین قرائتی پخش می شود، تلاش می کند تا با زبانی همه فهم، مفاهیم قرآنی را برای عوام و خواص به صورت کاربردی تشریح کند. سریال های ایرانی نیز در دهه 60 با وجود ضعف نسبی تکنیک، از مضامین گاه درخشان و مفیدی برخوردار بود که به تبع شرایط اجتماعی آن روزها در برخی موارد گاه مرزهای شعارزدگی را هم پشت سر می گذاشت اما در مجموع، دوران درخشان مجموعه سازی در تلویزیون ایران همین دهه 60 و اوایل70 است. تاریخ و ملودرام 2 ژانر مورد علاقه فیلم سازان بود. تمرکز روی موضوعات خانوادگی و تمایل سازندگان و مخاطبان به ژانر ملودرام هم از ویژگی های برخی سریال های آن دوران بود. بسیاری از این مجموعه ها بهترین اثر سازندگانشان تا به امروزند و خود آنان نیز هرگز نتوانستند موفقیت این سریال ها را تکرار کنند. «آینه» از جمله سریال های خاطره انگیز دهه 60 است که مسائل درون یک خانواده و مشکلات همسایگان را با هدف اصلاح به نمایش می گذاشت و با اصرار بر پیشنهاد راه حل، بخشی با عنوان «زندگی شیرین» می شود را هم طراحی کرد که این عبارت به فرهنگ محاورات روزانه مردم نیز راه یافت و ماند. این مجموعه را غلامحسین لطفی کارگردانی می کرد و بسیاری از بازیگران شناخته شده در آن بازی می کردند. «آینه عبرت» به مشکلات اعتیاد می پرداخت و مصائب خانواده و جامعه را در مواجهه با این معضل به نمایش می گذاشت. «آتقی» با بازی جواد گلپایگانی به چهره ای مشهور بدل شد، همچنین محمود دینی، جوان اول آن مجموعه که حالا سال هاست از هر دوی آن ها خبری نیست. «هزار دستان» شاهکار بی بدیل مرحوم علی حاتمی با درخشش انبوه بازیگران نامداری که هریک ستونی در هنر بازیگری این مملکت به حساب می آیند، که بی شک در میان ۳-۲ مجموعه تلویزیونی برتر تاریخ تلویزیون ایران قرار دارد. «کوچک جنگلی» که با ناصر تقوایی شروع شد و با بهروز افخمی به پایان رسید و ترانه پایانی اش ماندگار شد و علیرضا مجلل اش هم تا امروز بهترین میرزای سینما و تلویزیون است، «امیرکبیر» سعید نیک پور که امیر را دیگر جز با چهره او نمی توان به یاد آورد و محمد مطیع و فخری خوروش که هر 2 درخشان بودند. «سلطان و شبان» داریوش فرهنگ با بازی استثنایی مهدی هاشمی و معرفی گلاب آدینه، «سر بداران» محمدعلی نجفی با شیخ حسن جوری و امین تارخ منحصربه فردش که همواره توصیه می کرد؛ به جماعت باشید و قاضی شارح که از بهترین نقش آفرینی های علی نصیریان است و طوغای که نام مرحوم فیروز بهجت محمدی را زنده نگاه می دارد و افسانه بایگانی که از آن جا جلوه کرد و «بوعلی سینا» مرحوم رهگذار که روایتی صادقانه از زندگی شیخ الرئیس بود، همه ماندگارند. «گالش های مادربزرگ» که در آن مرحوم نیکو خردمند مادری کرد و مرحوم حسین پناهی صمیمیت و صداقت را نمایش داد، «رعنا» داود میرباقری که پرویز پرستویی و گلچهره سجادیه را معرفی کرد، «گرگ ها» که باز مجموعه ای ماندنی بود از داود میرباقری، «شاه شکار» که روایتی دلنشین از دوران پیروزی انقلاب بود، «پاییز صحرا» که مرحوم جمیله شیخی نقش منفی ماندگاری را بازی کرد و شهلا میر بختیاری با صحرا در یادها ماند، «دلیران تنگستان» که هنوز هم از دلنشین ترین مجموعه های تاریخی است، «گل پامچال» با ترانه ای ماندگار که خرمشهرش از همه مجموعه ها و فیلم ها واقعی تر است با «مثل آباد» که بسیاری از ضرب المثل ها با تصاویر آن عجین شده، «خانه در انتظار» با نگاه فراموش نشدنی و نگران مهوش افشار پناه، «مدرس» با بازی قدرتمند مرحوم خسرو شکیبایی، «آرایشگاه زیبا» مرضیه برومند با حضورگرم رضا بابک و با محمود بصیری که از خاطر نمی رود، نهضت های آزادی بخش (ایندولند و دمولند) با هنرمندی انکارناپذیر داود رشیدی و مجموعه های دیگر هر کدام خاطراتی تکرار نشدنی را برایمان در کودکی و نوجوانی ساختند و حالا می توانیم حسرتشان را بخوریم..
سریال های ایرانی در دهه های هفتاد و هشتاد روز به روز رو به افول گذاشتند و کم پیدا می شوند سریال هایی که مانند سریال های دهه ی شصت موفق بوده باشند. البته در دهه ی هفتاد سریال روزی روزگاری ساخت امرالله احمدجو با بازی هنرمندانه و به یادماندنی مرحوم خسرو شکیبایی در نقش مراد بیگ و بازی شخصیت هایی چون محمود پاک نیت در نقش حسام بیگ، ژالو علو در نقش خاله لیلا ،محمد فیلی در نقش بسیم بیگ و نسیم بیگ و سایر بازیگران که هرکدام بهترین بازی های خود را ارائه کرده اند ، توانست موفقیت تکرار نشدنی به دست آورد که کم پیدا می شود سریالی که به خوبی آن باشد. سریال امام علی داوودمیرباقری هم از سریال های بسیارموفق تکرارنشدنی دهه ی هفتاد است. در دهه ی هفتاد باغ گیلاس هم موفقیت هایی به دست آورد.
شاید تلویزیون ایران هرگز نتواند دیگر شاهد سریال هایی با موفقیت سریال روزی روزگاری و امثال آن باشد اما کاش نگذارد خاطرات آنها از یاد برود.!
