تلاوت قرآن حین جراحی قلب

تولد: 1309 قمری
محل تولد: خوانسار
وفات: 1405 قمری
عمر: 96 سال
مزار: حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام اللّه علیها

اساتید: آیات عظام آخوند خراسانی، سید محمدکاظم یزدی، محمدحسین نائینی، آقا ضیاءالدین عراقی، شیخ عبدالکریم حایری یزدی و... .

شاگردان: بزرگانی چون امام موسی صدر، شهید مرتضی مطهری، شیخ علی پناه اشتهاردی، سید محمدباقر سلطانی، سید رضا صدر و... .

آثار: جامع المدارک در شرح مختصر النافع، عقائد الحقه، حاشیه برعروه، کتاب طهارت، کتاب صلاة و... .

ولادت: عالم ربانی، حضرت آیةاللّه سید احمد خوانساری قدس سره از اتقیاء زمان و از ستارگان تابناک علم و عرفان، در خانواده ای روحانی در خوانسار دیده به جهان گشود. در سومین بهار از زندگی شیرین کودکی با خزان مهر پدری مواجه گردید، و از آن پس، تحت سرپرستی برادر گران قدرش قرار گرفت.

تحصیل: از آغاز نوجوانی راهی حوزه علمیه خوانسار شد و تا پایان سطح، از محضر اساتید آن دیار بهره مند گردید. تا این که احساس کرد فضای کوچک علمی خوانسار، برآورنده نیاز علمی او نیست. از این رو بار سفر بست و عازم اصفهان گردید. مدت چهار سال از محضر اعاظم و اساتید گران قدر استفاده کرد، سپس جهت ادامه تحصیل به نجف اشرف عزیمت نمود. سالیانی چند از محضر اساتید برجسته آن حوزه پربرکت هم چون آیات عظام: آخوند خراسانی، آقا ضیاءالدین عراقی و ... استفاده و پس از طی مدارج علمی، اخلاقی و اطلاع بر مبانی و نظرات استوانه های اجتهاد و فقاهت، در سال 1335 قمری به ایران بازگشت و اندکی بعد، به اراک رفت و در حوزه درسی آیةاللّه العظمی حاج شیخ عبدالکریم حایری قدس سره شرکت کرد و از تلامذه برجسته ایشان به شمار می رفت. پس از عزیمت حاج شیخ به قم و تأسیس حوزه علمیه، آیة اللّه خوانساری بنا به درخواست متدینین اراک و موافقت حاج شیخ، در اراک ماندگار شد و به اقامه نماز جماعت و اداره امور دینی پرداخت. آیةاللّه العظمی اراکی قدس سره می فرمودند: «آیة اللّه حایری تقریبا بعد از شش ماه از عزیمت شان به قم در جلسه ای فرمودند: ما می خواستیم آقای سید احمد خوانساری اعلم علمای شیعه باشد لکن ایشان قناعت کردند که اعلم علمای اراک باشند!» به مجرد این که مرحوم خوانساری این قضیه را شنید و متوجه شد که رضایت مرحوم حایری در این است که ایشان در قم باشند، همان روز عازم قم شد و در این شهر اقامت گزید. دو ماه پس از ورود آیة اللّه خوانساری به قم، مرحوم حاج شیخ امامت جماعت خود را در مدرسه فیضیه به ایشان واگذار کرد و خود نیز در اولین نماز جماعت شرکت کرد و به آقای خوانساری اقتدا نمود.

تدریس: مرحوم خوانساری در مدت حضور در حوزه علمیه قم از احترام خاصی برخوردار بود و از مدرسین و فضلای بزرگ حوزه به شمار می رفت. ایشان علاوه بر تدریس خارج فقه و اصول، از مدرسان فلسفه و ریاضیات نیز شمرده می شد و شاگردان مبرز و برجسته ای در محفل علمی و اخلاقی آن فقیه پارسا، تربیت شدند.

عزیمت به تهران: در رابطه با عزیمت ایشان به تهران، علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی نوشته است: در محرم 1370ق اهالی تهران از آیةاللّه العظمی بروجردی تقاضا کردند که شخصیت باکفایتی را به تهران اعزام دارند، تا در مسجد حاج سید عزیزاللّه، اقامه نماز کرده و به امور دینی مردم بپردازد. آیةاللّه العظمی بروجردی ایشان را به تهران فرستادند. و بدین سان، آن عالم ربانی تا آخر عمر پربرکتش در مسجد سید عزیزاللّه تهران به اقامه نماز و تدریس خارج فقه، مشغول و عمر پرثمر خود را در خدمت به اسلام و حوزه های علمیه سپری نمود.

مرجعیت دینی: بعد از رحلت مرجع کبیر، مرحوم آیةاللّه العظمی بروجردی، جمعی از مردم ایران و برخی از کشورهای دیگر به حضرت آیةاللّه خوانساری رجوع کرده و از ایشان تقلید می کردند. مؤلف آثار الحجة می نویسد: «جناب آیة اللّه آقای حاج سید احمد خوانساری از اعاظم علما عصر و اکابر مراجع وقت و مجتهدین مسلم امروز و به جامعیت معقول و منقول، معروف و به تقوا و ورع، موصوف و شهرت فضائلش مستغنی از تعریف است». حضرت آیة اللّه خوانساری در مدت اقامت خود در تهران علاوه بر تدریس و تربیت و اقامه نماز جماعت و امور شرعی مردم، از پایگاه و نفوذ معنوی ویژه ای در میان بازاریان و اصناف مختلف پایتخت برخوردار بود و سهم بزرگی در تحولات سیاسی و اجتماعی ایفا کرد. پیام های به جای مانده ایشان در اعتراض به اعمال رژیم دیکتاتوری پهلوی، خود گواه این حقیقت است. حضرت آیةاللّه خوانساری در این راه متحمل فشارها و سختی های فراوانی گردید، از جمله: موقعی که همراه دیگر علما و مبارزین در بازار تهران به حالت اعتراض نسبت به اعمال دستگاه حاکم، حرکت می کردند مورد هجوم پلیس و مأموران رژیم، قرار گرفته و از ناحیه پا جراحت برداشتند.

ویژگی های اخلاقی: آن فقیه متقی از ویژگی های اخلاقی والایی برخوردار بود. با داشتن جایگاه رفیع علمی و اجتماعی، بسیار متواضع و بی توقع بود، از یکی از فضلای حوزه نقل شده: اوائلی که امام خمینی در تهران تحت نظر بودند، مأمورین ساواک نسبت به ملاقات ایشان خیلی سخت گیری می کردند لکن افرادی با تحمل زحماتی ایشان را ملاقات می کردند، یک روز صبح زود عازم دیدار با امام شدم. موقعی که به نزدیک منزلی که امام در آن جا تشریف داشتند رسیدم، مشاهده کردم افرادی که منتظر ملاقات امام هستند، به صف ایستاده و به نوبت به محضر امام شرفیاب می شوند، با کمال تعجب دیدم که مرحوم خوانساری هم جزء همین افراد (نفر شانزدهم) به صف ایستاده و منتظر رسیدن نوبت هستند. و آن گاه که امام خمینی در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی به ایران آمد، ایشان با وجود سن بالا به دیدار امام رفت و پیروزی نور بر ظلمت را تبریک گفت.

کرامات: آن عالم متقی به معنی حقیقی کلمه، فقیهی وارسته از هواهای نفسانی و وساوس شیطانی و آراسته به اوصاف حمیده و صاحب کرامات بود. یکی از فضلای حوزه علمیه در ارتباط با عمل جراحی آیة اللّه خوانساری می گوید: «سید طبق اصول استنباطی خود، معتقد بود مجتهد و مرجع تقلید هیچ گاه نباید در حال بی هوشی باشد؛ در غیر این صورت، بعد از به هوش آمدن، تمام مقلدین باید دوباره نیت تقلید از او کنند. سوره ای از قرآن را شروع کرد و تا سوره تمام شد، عمل جراحی نیز پایان پذیرفت بدون آن که نشانه ای از احساس درد در سیمای ملکوتی اش نمایان شود» هم چنین نویسنده محقق محمدشریف رازی درباره مقام معنوی آن فقیه ربانی و پارسا می نویسد: او صاحب بینش و بصیرت خاص خویش بود... یکی از بازرگانان مورد اعتماد تهران می گفت: روزی در خدمت ایشان بودم و هیچ کس دیگر نبود، آقا ناگاه فرمود: فردی پشت در است و خواسته ای دارد. عرض کردم: آقا کسی زنگ نمی زند، فرمود: چرا؛ کسی هست، این پاکت را به او بدهید تا برود. پاکت را گرفتم و جلو در آمدم، شخص محترمی را دیدم که قدم می زند. او را صدا کردم و گفتم: شما زنگ زدید؟ گفت: خیر. پرسیدم کاری دارید گفت: آری، همسرم بیمار است و برای بستری شدن، هشت هزار تومان کسری دارم، پاکت را به او دادم. او همان جا باز کرد و پول ها را شمرد، درست هشت هزار تومان بود!

ارتحال: آن فقیه پارسا، یک هفته قبل از عروج ملکوتی اش، اطرافیان خود را از وفات خود آگاه ساخت و سرانجام در نخستین ساعات بامداد روز شنبه 27 ربیع الثانی سال 1405 قمری ندای «ارجعی» را لبیک گفت و به ملکوت اعلی پیوست.

امام خمینی قدس سره در رحلت آن بزرگ مرد علم و عمل، پیامی صادر کردند که در بخشی از آن چنین آمده است:

«این عالم جلیل بزرگوار و مرجع معظم که پیوسته در حوزه های علمیه و مجامع متدینه، مقام رفیع و بلندی داشت و عمر شریف خود را در راه تدریس و تربیت و علم و عمل به پایان رسانده، حق بزرگی بر حوزه ها دارد. چه این که با رفتار و اعمال خود و تقوا و سیره خویش پیوسته در نفوس مستعده مؤثر و موجب تربیت بود.»

«روح بلندش در اعلی علیین با آل اللّه صلوات اللّه علیهم محشور باد»

منابع:

مجله نور علم/8،

ستارگان حرم/1،

تربت پاکان قم/1.